Εκπληρωμένες προφητείες Κοσμά του Αιτωλού

Στην ιστορία της Εκκλησίας το Πνεύμα του Θεού αναδεικνύει κάποιες πνευματικές προσωπικότητες, οι οποίες όχι μόνο χαρακτηρίζουν την εποχή τους, αλλά και υψώνονται ως φωτεινοί φάροι, προς τους οποίους μπορούμε και εμείς οι «εις τους έσχατους καιρούς καταντήσαντες» να ατενίζουμε και να διαπερνούμε «αβρόχοις ποσί» την θάλασσα των πειρασμών του βίου μας, ώστε να φθάσουμε στον λιμένα της σωτηρίας. Ως τέτοιος φάρος υψώνεται μπροστά μας ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ο Αγιορείτης, ο πρόδρομος των Κολλυβάδων Πατέρων.

Η παρουσία και δράση του αγίου Κοσμά κατά τον 18ο αιώνα στο Άγιον Όρος, στον ελλαδικό χώρο και ευρύτερα, προκάλεσε μία δυναμική επιστροφή στις ρίζες της ορθοδόξου παραδόσεως. Συγκαταλέγεται ανάμεσα σε αυτούς που δημιούργησαν την ησυχαστική αναγέννηση του Αγίου Όρους. Εξέφραζε την υπερχιλιετή ζωή και πορεία του Αγίου Όρους και δικαίωσε την ύπαρξή του ως φορέα της ακραιφνούς Πατερικής παραδόσεως. Ακολούθησε την γραμμή των Αποστόλων και των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας, μάλιστα δε την παράδοση των ησυχαστών και νηπτικών Πατέρων του 14ου αιώνα. Δεν άφησε να αλλοιωθεί ο ορθόδοξος μοναχισμός, όπως είχε αρχίσει να γίνεται αυτό στην Ρωσία επί του εραστού της Δύσεως τσάρου Πέτρου του Μεγάλου και προωθήθηκε με την αντιμοναστική πολιτική της αυτοκράτειρας Αικατερίνης της Β'.

Η διδασκαλία του αγίου Κοσμά είχε αποφασιστική επίδραση στην τόνωση της παιδείας του υπόδουλου Γένους και στην διατήρηση της αυτοσυνειδησίας του, όχι μόνον απέναντι των Οθωμανών κατακτητών, αλλά και απέναντι των δυτικών ιεραποστόλων (μισσιοναρίων). Αυτοί όργωναν τις ορθόδοξες χώρες, ασκώντας προσηλυτισμό με αθέμιτα μέσα, προπαντός όμως εκμεταλλευόμενοι την αμάθεια, την δουλεία και την φτώχεια των Ορθοδόξων πιστών. Συγκεκριμένα έλεγε ότι ο Θεός επέτρεψε για το δικό μας καλό να σκλαβωθούμε στους Τούρκους και όχι στους Φράγκους, γιατί αυτοί θα έβλαπταν την πίστη μας, ενώ ο Τούρκος «άσπρα άμα του δώσης, κάμνεις ό,τι θέλεις».
Ο άγιος Κοσμάς δεν απέδιδε μεγάλη βαρύτητα στον τύπο, στην εξωτερικά ηθική ζωή, αλλά τόνιζε την καθαρότητα της καρδίας. Από την καθαρότητα της καρδίας του εκπήγαζε και το χάρισμα της θεολογίας, της διδασκαλίας και των προφητειών του. [...]

(Από τον πρόλογο της έκδοσης)