Αρχονταρίκι - Αφιέρωμα στον Ευθύμιο Ν. Τσιγαρίδα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση παραδίδουμε στο επιστημονικό κοινό τον αφιερωματικό τόμο προς τιμή του καθηγητή Ευθύμιου Τσιγαρίδα, ενός μεγάλου επιστήμονα, ακάματου ερευνητή και ακαδημαϊκού δασκάλου του ύψους και ύφους μεγάλων ακαδημαϊκών ανδρών άλλων εποχών. Πράγματι, όποιος έχει γνωρίσει τον καθηγητή Τσιγαρίδα θα διακρίνει την επί δεκαετίες αξιοθαύμαστα σταθερή προσήλωσή του στο έργο του, είτε στο πεδίο της αρχαιολογικής έρευνας και της υπηρεσίας του «μάχιμου» αρχαιολόγου είτε στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής διδασκαλίας και συγγραφής, στην υπηρεσία του επιστημονικού κλάδου που υπηρετεί για περισσότερα από πενήντα χρόνια, της Βυζαντινής και Χριστιανικής Αρχαιολογίας και Τέχνης. Ο καθηγητής Ευθύμιος Τσιγαρίδας έχει υπηρετήσει ποικιλοτρόπως την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Χριστιανικής Τέχνης, ήδη από το 1966, ως αρχαιολόγος του Υπουργείου Πολιτισμού, επιμελητής αρχικά και Έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αργότερα, προσφέροντας πλούσιο έργο και αφήνοντας το μοναδικό αποτύπωμά του στις υπηρεσίες από τις οποίες πέρασε, στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, στην Ήπειρο, στην Αιτωλοακαρνανία, στα Επτάνησα, στη Δυτική και Κεντρική Μακεδονία και για μεγάλο χρονικό διάστημα στο Άγιο Όρος. Ιδιαίτερα γόνιμη στάθηκε και η περίοδος της δεκαπενταετούς ακαδημαϊκής σταδιοδρομίας του ως καθηγητή της Χριστιανικής Αρχαιολογίας και Τέχνης στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ. Η περίοδος αυτή του έδωσε την ευκαιρία να αναδείξει και το διδασκαλικό του χάρισμα, μεταλαμπαδεύοντας στους νέους μαθητές και συνεργάτες του τον πλούτο των γνώσεων που είχε αποκτήσει ως «μάχιμος» αρχαιολόγος και να τους εμπνεύσει να ακολουθήσουν, με τις ίδιες υψηλές ποιοτικές στοχεύσεις που έθεσε ο ίδιος στο προσωπικό του έργο, τον δρόμο μιας υπεύθυνης και μεθοδολογικά άρτιας επιστημονικής πορείας. Το σπουδαίο έργο του, αποτυπωμένο, πέραν των υπηρεσιακών του «καταθέσεων» ως στελέχους της αρχαιολογικής υπηρεσίας, στις δεκάδες πολυσέλιδες μονογραφίες του και στα περισσότερα από 200 άρθρα του σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, τον ανέδειξε σε έναν από τους σημαντικότερους μελετητές της Βυζαντινής και Χριστιανικής Τέχνης. Το έργο του αναγνωρίστηκε επίσης με υψηλές βραβεύσεις από την Ακαδημία Αθηνών και με τη συμπερίληψή του σε υπεύθυνες θέσεις στα διοικητικά συμβούλια της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, της οποίας διετέλεσε επί σειρά ετών αντιπρόεδρος, του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών, της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, του οποίου διετέλεσε, επίσης, αντιπρόεδρος. Ο παρών τιμητικός τόμος τιτλοφορείται «Αρχονταρίκι», τίτλος που επελέγη, καθώς ανακαλεί στη μνήμη τον χώρο υποδοχής και φιλοξενίας των προσκυνητών στις μονές του Αγίου Όρους. Εκεί ο τιμώμενος τ. Έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης άφησε βαθύ το αποτύπωμά του, με τη μακρά θητεία του στην Αθωνική Πολιτεία και με το πολύχρονο και πολυποίκιλο υπηρεσιακό και επιστημονικό έργο του. Στο δικό του πλέον «Αρχονταρίκι» φιλοξενούνται και ταυτόχρονα τον υποδέχονται σαράντα οκτώ άρθρα Ελλήνων και ξένων επιστημόνων, παλαιών και νέων συναδέλφων, φίλων και μαθητών του, οι οποίοι κατέθεσαν σε αυτόν τον νοσταλγικό χώρο της ζεστής, φιλάδελφης δοχής, τις επιστημονικές τους συμβολές ως ελάχιστη ένδειξη τιμής, αγάπης και αναγνώρισης του συνεχιζόμενου, σπουδαίου έργου του και της συμβολής του, έργοις και λόγοις, στην πρόοδο της σύγχρονης έρευνας στον χώρο της Αρχαιολογίας και της Τέχνης του Βυζαντίου και του μεταβυζαντινού πολιτισμού. Στο σημείο αυτό επιθυμούμε να εκφράσουμε τις θερμές ευχαριστίες μας στην κ. Ελένη Κώτσου, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Δημοσιευμάτων του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων 12 και Απαλλοτριώσεων (ΤΑΠΑ), της νυν Διεύθυνσης Εκδόσεων και Ψηφιακών Εφαρμογών του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ), για την ευγενική και ολόθυμη αποδοχή της πρότασης να ενταχθεί ο παρών τιμητικός τόμος στις έγκριτες εκδόσεις του, όπως και στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΤΑΠΑ (ΟΔΑΠ), που ενέκρινε τη σχετική πρόταση. Ευχαριστούμε επίσης τα μέλη της Τιμητικής Επιτροπής, έγκριτους επιστήμονες διεθνούς κύρους, με τους οποίους ο τιμώμενος καθηγητής ανέπτυξε ιδιαίτερες, φιλικές και συναδελφικές σχέσεις στο πλαίσιο της κοινής επιστημονικής τους συνεργασίας, επειδή πρόθυμα αποδέχθηκαν την πρόσκλησή μας να συμπεριληφθούν σε αυτήν. Και ασφαλώς όλους τους επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που ανταποκρίθηκαν με τις σημαντικές επιστημονικές μελέτες τους στο κάλεσμα τιμής στο πρόσωπο και το έργο του καθηγητή Ευθύμιου Τσιγαρίδα. Τέλος, ευχαριστούμε την κ. Βασιλική Θεοφιλοπούλου για την άψογη επιμέλεια του τόμου. Ευχόμαστε στον τιμώμενο Καθηγητή και Δάσκαλο, που επί δεκαετίες ανάλωσε, και εξακολουθεί να αναλώνει, τον εαυτό του στην υπηρεσία της επιστήμης της Αρχαιολογίας και της Τέχνης, την οποία διακόνησε με ζήλο και αφοσίωση από τους νεανικούς του χρόνους μέχρι σήμερα, να συνεχίσει, το ίδιο ακμαίος και παραγωγικός, μαζί με την αγαπημένη του σύζυγο, κ. Κάτια Λοβέρδου-Τσιγαρίδα, να μας προσφέρει για πολλά ακόμη χρόνια την πολύτιμη κατάθεσή του μέσα από νέα έργα, καρπό της σοφίας, της εμπειρίας και της αρχοντικής δοτικότητάς του!

Τα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Ευθυμίου Ν. Τσιγαρίδα

A. ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ

B. ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ EΡΓΟΥ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ Ν. ΤΣΙΓΑΡΙΔΑ 1969-2020

Αλέξανδρος Αναγνωστόπουλος

ΤΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ

ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ

Πασχάλης Ανδρούδης

ΖΕΥΓΟΣ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΩΝ ΑΝΑΛΟΓΙΩΝ

ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ

Γεώργιος Βελένης

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΚΤΗΤΟΡΙΚΩΝ ΕΠΙΓΡΑΦΩΝ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΗ ΒΕΡΟΙΑ

Ευθυμία Γεωργιάδου-Kούντουρα

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ. ΠNEYMATIKOTHTA - ΘΡΗΣΚΕΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Glycérie M. Chatzoulis

L’ÉPITAPHIOS BRODÉ DE 1787 DE LA COLLECTION ECCLÉSIASTIQUE DU MONASTÈRE

DE MÉGASPILÉON DANS LE PÉLOPONNÈSE

Νικόλαος Γκιολές

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΝΑΡΘΗΚΑ

ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΝΑΠΑΥΣΑ ΣΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ

Ioannis Eliades

THE LOST ICONS OF THE HOLY MONASTERY OF PANAGIA OF KANTARA.

A UNIQUE TESTIMONY

Olga Etinhof

EXAMINATION OF ARTISTIC TIES BETWEEN VLADIMIR AND THESSALONIKI

AT THE CLOSE OF THE 12th CENTURY, REVISITED

Georgi Gerov

L’ÉGLISE SAINT-SIMÉON À NOVGOROD - MOTIFS IDEOLOGIQUES

Cvetan Grozdanov - Sašo Cvetkovski

NEWLY DISCOVERED FOURTEENTH CENTURY FRESCOES IN THE CHURCH

OF ST. GEORGE IN KNEŽINO

Πλούταρχος Λ. Θεοχαρίδης

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ

Μαρία Καμπούρη-Βαμβούκου

H ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΟΥ FRED BOISSONNAS

Μιχάλης Κάππας

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΆΙ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗΣ ΜΑΝΗΣ

Δημήτρης Λιάκος

Η ΣΤΑΧΩΣΗ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ 456 ΣΤΗΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ

Χρύσα Μαλτέζου

ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΑΦΕΙΑ

Χρυσάνθη Μαυροπούλου-Τσιούμη

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ

ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΝΗΜΕΙΑΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αριστοτέλης Μέντζος

H ΓΡΑΠΤΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΜΑΡΤΥΡΙΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Νικόλαος Α. Μερτζιμέκης

ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΑ ΑΓΙΟΠΟΤΗΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΩΝ ΟΥΓΓΡΟΒΛΑΧΙΑΣ (16ος ΑΙ.) ΣΤΟ ΚΕΙΜΗΛΙΑΡΧΕΙΟ

ΤΗΣ ΑΘΩΝΙΚΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΩΝ ΙΒΗΡΩΝ: ΠΗΓΗ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗΣ

Νικόλαος Μ. Μπονόβας

ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΠΥΡΙΚΑΥΣΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΩΝ ΣΕΡΡΩΝ

ΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΝΗΜΕΙΑΚΗΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ (11ος-20ός ΑΙΩΝΑΣ)

Νίκος Νικονάνος

ΤΟ ΜΑΡΜΑΡΟΘΕΤΗΜΕΝΟ ΔΑΠΕΔΟ ΜΕ ΤΕΧΝΙΚΗ OPUS SECTILE

ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΣΤΗ

Maria A. Orlova

SOME REMARKS ON THE DECORATIVE SYSTEM AND ORNAMENT OF THE SOUTHERN

“GOLDEN DOORS” OF THE CATHEDRAL OF THE NATIVITY OF THE VIRGIN IN SUZDAL

Valentino Pace

THESSALONIKE AND THE APULIAN SALENTO (CREPACORE, SAN PIETRO; OTRANTO,

SAN PIETRO; SANTA MARIA DI CERRATE)

Θεοχάρης Ν. Παζαράς

Ο ΜΑΡΜΑΡΙΝΟΣ ΑΜΒΩΝΑΣ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΙΚΟΥ ΝΑΟΥ ΑΡΔΑΜΕΡΙΟΥ

Νikos Pazaras

REMARKS ON THE ICONOGRAPHY OF THE LAST JUDGMENT IN THE MIDDLE BYZANTINE

CHURCHES OF TAXIARCHIS MITROPOLEOS AND ST. STEPHEN IN KASTORIA

Μελίνα Παϊσίδου

ΣΠΑΡΑΓΜΑΤΑ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΩΝ TOY 13ου ΑΙΩΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Ἰωακεὶμ Ἀ. Παπάγγελος

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥ «ΤΕΜΠΛΟΝ» ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΜΕΣΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

Παρασκευή Χ. Παπαδημητρίου

ΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΤΕΜΠΛΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ

ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ (ΜΕΣΑ 16ου ΑΙ.)

Βαρβάρα Ν. Παπαδοπούλου

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΜΟΛΥΒΔΟΣΚΕΠΑΣΤΟΥ. ΝΕΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ευαγγελία Παπαθεοφάνους-Τσουρή

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΤΙΣ ΜΑΡΙΕΣ ΘΑΣΟΥ

Συμεὼν Ἀ. Πασχαλίδης

ΜΙΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ 1874 ΓΙΑ ΔΥΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ

ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΑΧΥ ΠΡΩΤΟ ΕΠΙΣΚΟΠΟ

ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

Στυλιανός Περδίκης

Η ΦΥΓΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΣΕ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΦΥΛΛΟ ΒΗΜΟΘΥΡΟΥ

Olga Popova

GREEK TETRAEVANGELION FROM THE P.I. SEVASTYANOV COLLECTION

(RSL, FOND 270. Ia № 8)

Μυρτάλη Αχειμάστου-Ποταμιάνου

«ΤΡΥΓΩΝ Η ΦΙΛΕΡΗΜΟΣ» ΣΕ ΚΡΗΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Yuri Pyatnitsky

A PAIR OF ICONS: THEIR WAY FROM MT ATHOS TO THE HERMITAGE MUSEUM

Engelina Smirnova

PEINTRES BYZANTINS À NOVGOROD LES ANNÉES 1330-1340

Jean-Michel Spieser

CONTINUITY OR NOT? CHRISTIAN FIGURES AND OLD DIVINITIES

Ioanna Stoufi-Poulimenou

THE DEPICTION OF WOMEN IN THE BYZANTINE “ANASTASIS”. AN ELEMENT

OF PALAIOLOGAN ICONOGRAPHY?

Αγγελική Στρατή

ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΜΕ ΣΚΗΝΕΣ ΤΟΥ ΒΙΟΥ ΤΟΥ,

ΕΡΓΟ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ. ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Αναστασία Τούρτα

ΑΜΦΙΓΡΑΠΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΜΕ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΟΔΗΓΗΤΡΙΑΣ

ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ

ΜΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Alexandra Ph. Trifonova

ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΜΕ ΣΚΗΝΕΣ ΤΟΥ ΒΙΟΥ ΤΟΥ (1822) ΣΤΗ ΣΤΕΝΗΜΑΧΟ

Αγαθονίκη Δ. Τσιλιπάκου

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΤΗΣ Ι.Μ. ΚΟΙΜΗΣΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

Τρύφων Τσομπάνης

«ΤΟΥ ΔΕΙΠΝΟΥ ΣΟΥ ΤΟΥ ΜΥΣΤΙΚΟΥ». ΔΥΟ EIKONEΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

Maria Vassilaki

A VITA ICON OF ST NICHOLAS

Dragan Vojvodić

A 14th-CENTURY ICON OF AN ARCHANGEL FROM THE HILANDAR MONASTERY

Χριστόδουλος Α. Χατζηχριστοδούλου

ΦΟΡΗΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΛΑΜΠΑΔΙΣΤΗ ΠΟΥ ΦΥΛΑΣΣΕΤΑΙ

ΣΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΣΚΕΥΟΦΥΛΑΚΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

Ιωάννης Π. Χουλιαράς

ΟΙ ΑΠΟΤΟΙΧΙΣΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΝΑΟΥ

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΤΑ ΒΕΡΟΙΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ

Anna Zakharova

THE MURALS OF THE IŞHAN CATHEDRAL AND GEORGIAN-BYZANTINE ARTISTIC LINKS

IN THE 11th CENTURY

Mirjana Živojinović

ΟΙ ΜΟΝΑΧΟΙ ΤΟΥ ΧΙΛΑΝΔΑΡΙΟΥ ΠΕΡΙΦΡΟΥΡΟΥΝΤΕΣ ΤΑ ΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥΣ

ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΝΕΜΑΝΙΔΩΝ (1198-1371)