Αγίου Σάββα του Χιλανδαρινού - Βίος και πολιτεία

Η χειροτονία του Αγίου Σάββα ως Αρχιεπισκόπου Σερβίας από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Μανουήλ Α´ τον Σαραντινό και η παράκληση του Αυτοκράτορα Θεοδώρου Α´ του Λάσκαρη προς τον Πατριάρχη, να δώσει αυτοκεφαλία στην Εκκλησία της Σερβίας, τον μόνο έχοντα το αναφαίρετο τούτο δικαίωμα, κατά την πίστη του Αγίου Σάββα θα μπορούσε να διατηρήσει την ενότητα των ορθοδόξων εκκλησιών κατά των αιρέσεων. Η Δ´ Σταυροφορία ξεκίνησε για την απελευθέρωση της Αγίας Ιερουσαλήμ, αλλά ο σκοπός τους ήταν άλλος, η κατάκτηση της Κωνσταντινουπόλεως η οποία βρίσκεται τώρα στα χέρια των λατίνων. Ο Πατριάρχης Μανουήλ και ο Αυτοκράτορας Θεόδωρος βρίσκονται πρόσφυγες στη Νίκαια της Βιθυνίας, εδώ συντάχθηκε το σύμβολο της Πίστεως μας στην Α´ Οικουμενική Σύνοδο και στη Ζ´ αποκατεστάθηκε η ωραιότητα της εκκλησίας με την αναστήλωση των ιερών εικόνων. [...] Το 1219 ο Άγιος Σάββας χρειάστηκε να ταξιδέψει, για να συναντήσει τον Αυτοκράτορα Θεόδωρο Α´ Λάσκαρη και τον Πατριάρχη Μανουήλ, όχι όμως στην Κωνσταντινούπολη αλλά στη Νίκαια, οι οποίοι βρίσκονταν εκεί, αφού η Κωνσταντινούπολη από το 1204 ήταν στα χέρια των λατίνων σταυροφόρων. Ὁ Πατριάρχης Μανουήλ χάρηκε, [...], για την συνάντηση με τον πρίγκιπα μοναχό, επειδή είχε ακούσει γι᾽ αυτόν πολλούς θρύλους. Έτσι τον υποδέχτηκαν στην Νίκαια ο αυτοκράτορας και ο Πατριάρχης και ο Όσιος Σάββας ένιωθε ευτυχισμένος, που ήταν ανάμεσά τους, αλλά και σε μιά πόλη σπουδαία για την ιστορία του χριστιανισμού, διότι εκεί έγιναν η Α´ και Ζ´ Οικουμενικές Σύνοδοι, στις οποίες οι Πατέρες νίκησαν τους αιρετικούς και συνέταξαν το Σύμβολο της Πίστεώς μας.[...] Το θαυμαστό δε ήταν, ότι κατά την παραμονή του στη Νίκαια, η οποία διήρκησε αρκετούς μήνες, στους περιπάτους του στην πόλη συναντούσε όλους αυτούς τους μεγάλους Πατέρες όπως τον Άγιο Νικόλαο, τον Άγιο Σπυρίδωνα, τον Μέγα Αθανάσιο και συνομιλούσε μαζί τους, διδασκόμενος από αυτούς. (Αποσπάσματα από το βιβλίο).